Skawińska muzyka ludowa – festyny i regionalne zespoły

Kultura ludowa jest częścią kultury narodowej, wspólnym dziedzictwem Polaków tworzonym od wielu pokoleń. Wyrasta z tradycji, na które składają się gwara, obyczaje, obrzędy czy wierzenia mieszkańców wszystkich regionów kraju. Szczególnym bogactwem kulturowym wyróżnia się region Skawiny, gdzie działają instytucje i podmioty, którym przyświeca troska o szacunek dla miejsc i ludzi oraz wierność wobec przeszłości. Duży udział w tym wspólnym dorobku mają festyny i zespoły regionalne.

Skawina jest największym miastem województwa małopolskiego bez statusu powiatu. Wprawdzie pobliski Kraków przyciąga bogactwem oferty kulturalnej, ale skawinianie nie muszą się wstydzić własnego dorobku. Efekt jest taki, że do Skawiny przyjeżdża wielu gości z Krakowa, którzy cenią kulturę ludową.

Dziedzictwo kulturowe

Wszystkie drogi twórców i odbiorców kultury w Skawinie krzyżują się w Dworze Ludwikowskich, który był w przeszłości siedzibą jednej z najznakomitszych skawińskich rodzin. Historia rodu rozpoczyna się w XVII wieku, kiedy w miasteczku osiedlił się rycerz Jana III Sobieskiego Piotr Ludwikowski. Z biegiem lat ród dzięki społecznemu zaangażowaniu zyskał sobie szacunek okolicznych mieszkańców.

Potomkowie Piotra – Mikołaj, Seweryn i Stanisław byli kolejnymi burmistrzami Skawiny, przyczyniając się do rozwoju miasta. Po II wojnie światowej Ludwik Ludwikowski sprzedał dwór miastu. Obecnie mieszczą się w nim Muzeum Regionalne oraz Biblioteka Pedagogiczna, a od niedawna część Centrum Kultury i Sportu w Skawinie.

Kultura ludowa

Na drugim piętrze dworu znajduje się Muzeum Regionalne. Ekspozycja przedstawia historię Skawiny oraz kulturę ludową regionu. Na wystawie przeniesiemy się do lokacyjnych początków miasta z 1364 roku, zobaczymy tworzącą się osadę i dowiemy się, dlaczego gród miał charakter obronny. Wiele uwagi poświęcono okresowi rewolucji przemysłowej, dzięki której na przełomie XIX i XX wieku wyniszczona konfliktami niewielka miejscowość odzyskała dawny blask.

Część ekspozycji poświęcona jest lokalnej sztuce ludowej oraz przedmiotom codziennego użytku. Jednym z nich jest skawińska skrzynia posagowa. Panna młoda wiozła kufer do domu małżonka otwartym wozem, aby w ten sposób pokazać swoją zamożność. W izbie skrzynie stawiano w pobliżu łóżka. Skrzynie oraz łóżka, stoły, stołki, kołyski, szafki na naczynia, kredensy i komody robiono z drewna jodłowego lub sosnowego kupowanego od górali. Gotową skrzynię ozdabiano bogata ornamentyką.

Rodzinne imprezy

Na terenie miasta działają centra aktywności kulturalnej, których celem jest poprawa jakości życia w najbliższym otoczeniu oraz współpraca na linii mieszkańcy-lokalne władze. Mieszkańcom, organizacjom pozarządowym i grupom nieformalnym udostępniana jest bezpłatna przestrzeń, różnego rodzaju sprzęty i materiały. Skawina uznaje potrzebę budowy społeczeństwa obywatelskiego, którego bazą jest ścisłe partnerstwo pomiędzy gminą a aktywnymi mieszkańcami.

Dlatego podjęto współpracę z Fundacją Biuro Inicjatyw Społecznych w realizacji projektu „Aktywni Mieszkańcy mają swoje miejsce”, który miał na celu wyłonienie i przeszkolenie animatorów społeczności lokalnej. Projekt otrzymał wsparcie z Funduszu Regionalnego, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG i Funduszy Norweskich.

Centra aktywności kulturalnej to miejsca, gdzie mieszkańcy i mieszkanki mogą spędzać czas, spotykać sąsiadów i sąsiadki, nawiązywać znajomości i relacje, budować więzi oraz realizować swoje pasje i zainteresowania, organizując rozmaite aktywności, w tym m.in. wspólne śpiewanie.

Lokalne festyny

Dużym zainteresowaniem skawinian cieszył się piknik rodzinny zorganizowany przez zarząd osiedla Samborek na terenach zielonych nad Skawinką z okazji Europejskiego Dnia Sąsiada. Spotkanie integracyjne połączono z obchodami Dnia Dziecka. Dla najmłodszych przygotowano strefę zabawy, a dla starszych zawody sportowe. Cześć mieszkańców włączyła się do organizacji pikniku przez przygotowanie darmowego poczęstunku dla uczestników.

Podobny charakter miał sąsiedzki piknik rodzinny zorganizowany przez radę sołecką w Facimiechu na miejscowym boisku wielofunkcyjnym. Głównym celem wydarzenia była integracja lokalnej społeczności i zachęcenie do aktywnego spędzenia wspólnie czasu. Do udziału w pikniku zaproszeni zostali również mieszkańcy sąsiednich miejscowości.

W ramach pikniku odbyły się rozgrywki drużyn piłkarskich i siatkarskich oraz rajd rowerowy. Dla najmłodszych przygotowano strefę animacyjną obsługiwaną przez profesjonalne animatorki czasu wolnego. Straż Pożarna zapewniła zwiedzanie wozu strażackiego. Piknik był okazją do sąsiedzkich spotkań i rozmów. Wzięło w nim udział ok. 200 osób, podczas gdy miejscowość liczy ok. 700 mieszkańców. Niezwykła frekwencja ilustruje skalę zainteresowania tego typu akcjami.

Muzyka tradycyjna

Dzięki zachowanym przekazom historycznym oraz pasji wielu osób kultywujących tradycje ludowe działają zespoły folklorystyczne odtwarzające narodowe stroje, taniec regionalny i dawne obrzędy, jak wesele ludowe. Jednym z nich jest kapela z Radziszowa pracująca pod opieką Centrum Kultury i Sportu w Skawinie, Rady Sołeckiej w Radziszowie, a opiekę merytoryczną sprawuje Małopolski Ośrodek Kultury w Krakowie.

Szkolny zespół folklorystyczny Takagodka z Borku Szlacheckiego zdobył pierwsze miejsce na Przeglądzie Folklorystycznym im. Janiny Kalicińskiej w Mogilanach. Centrum Kultury i Sportu w Skawinie prowadzi zajęcia taneczne, na których młodzi skawinianie mogą uczyć się tańców występujących dawniej na terenie etnograficznego regionu Krakowiaków Zachodnich, w tym krakowiaka, polki, oberka, walczyka czy chodzonego.