Odnawialne źródła energii w Skawinie – jakie są perspektywy?

W Polsce od wielu lat obserwujemy systematyczny wzrost znaczenia odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym. Zgodnie z prawem Unii Europejskiej, nasz kraj zobowiązany był do wygenerowania 15 proc. energii z OZE w 2020 roku i cel ten osiągnął z nawiązką. W obliczu zachodzących zmian klimatu OZE stały się niezbędnym instrumentem gospodarki niskoemisyjnej. Jak na tym tle wygląda Skawina, która jeszcze niedawno uchodziła za jedno z najbardziej zanieczyszczonych miast Europy?

Co to jest OZE? W określeniu, czy dane źródła możemy kwalifikować jako odnawialne, należy brać pod uwagę dwa czynniki: czas ich odnawiania oraz ocenę skutków oddziaływania na środowisko naturalne przy ich długotrwałym wykorzystaniu.

Zrównoważony rozwój

Pojęcie to definiowane jest przez prawo krajowe oraz europejskie. Według Konstytucji RP, państwo polskie zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Polega ona na harmonijnym łączeniu aspektów ekologicznych, ekonomicznych oraz społecznych w procesie podejmowania decyzji oraz realizacji działań na wszystkich poziomach. W praktyce oznacza to, że rozwój gospodarczy powinien być realizowany w sposób odpowiedzialny środowiskowo i społecznie z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z dostępności zasobów naturalnych czy potrzeb społeczeństwa.

Z zasady zrównoważonego rozwoju wynika obowiązek ochrony środowiska naturalnego, zachowania bioróżnorodności oraz racjonalnego wykorzystania zasobów. Obejmuje to takie działania, jak ograniczanie emisji zanieczyszczeń, promowanie odnawialnych źródeł energii, zarządzanie gospodarką odpadami, ochronę bioróżnorodności czy przeciwdziałanie zmianom klimatu. Zdrowe środowisko nie jest przeszkodą w rozwoju gospodarczym, ale jego integralną częścią, która umożliwia długotrwały i stabilny wzrost.

Energia odnawialna

OZE to odnawialne, niekopalne źródła energii obejmujące energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, energię geotermalną, energię hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, energię otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów.

Coraz więcej polskich miast stawia sobie za cel wykorzystanie energii odnawialnej w przestrzeni miejskiej, co pozwala zmniejszyć emisję szkodliwych substancji do atmosfery, a to przyczynia się do poprawy jakości powietrza. Instalacje OZE obniżają koszty związane z energią elektryczną i cieplną, co ma wpływ na mieszkańców w postaci niższych rachunków eksploatacyjnych, a także na budżety samorządów, które zaoszczędzone środki mogą przeznaczyć na ważne wydatki społeczne.

Nowoczesna infrastruktura

Jednym z najpopularniejszych sposobów pozyskiwania energii odnawialnej na terenach miejskich jest instalacja paneli fotowoltaicznych na dachach budynków, co pozwala produkować energię elektryczną z promieni słonecznych, a przez to zmniejszyć zużycie tradycyjnych paliw. Na obrzeżach miast coraz częściej spotykane są farmy wiatrowe oraz biogazownie miejskie, które przetwarzają organiczne odpady na biogaz wykorzystywany do produkcji energii cieplnej i elektrycznej.

Na ulicach można zauważyć parkometry zasilane małymi panelami fotowoltaicznymi. Fotowoltaika pojawia się przy podświetlaniu reklam, przystanków autobusowych, znaków drogowych czy automatycznych wypożyczalni rowerów. Zwykle wykorzystywane do tego celu są niewielkie panele polikrystaliczne, które lepiej wychwytują światło słoneczne. Niektóre miejskie latarnie zasilają panele słoneczne połączone z mikro turbiną wiatrową.

Lokalne inicjatywy

Gmina Skawina aktywnie uczestniczy w programach promujących instalację niskoemisyjnych źródeł energii. W ramach projektów dofinansowanych ze środków unijnych w domach mieszkańców pojawiły się instalacje fotowoltaiczne, pompy ciepła, kotły na biomasę i kolektory słoneczne. Odnawialne źródła energii zostały zainstalowane m.in. z projektu „Czysta Energia Blisko Krakowa”, na którego realizację pozyskano dofinansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego.

W połowie 2023 roku w KRS została zarejestrowana Spółdzielnia Energetyczna Skawina, której celem jest dostarczanie czystej, taniej i bezpiecznej energii. Należą do niej Gmina Skawina, Muzeum Regionalne oraz Miejska Biblioteka Publiczna. Z założeniu celem SES są mniejsze rachunki za energię elektryczną w budynkach użyteczności publicznej. Władze spółdzielni chcą, aby energia z OZE stanowiła coraz większą część w bilansie energetycznym miasta.

Finansowanie projektów

Spółdzielnia Energetyczna Skawina planuje budowę elektrowni wodnej. Spółdzielcy uważają bowiem, że system zaopatrzenia w energię nie powinien opierać się wyłącznie na  fotowoltaice, ale szerzej wykorzystywać inne źródła energii odnawialnej. W tym celu złożono wnioski o dofinansowanie z Krajowego Planu Odbudowy oraz konkursu “Energia dla Wsi”.

Jak podkreślają spółdzielcy, konieczna jest dywersyfikacja źródeł energii. Docelowo chcą zbilansować zapotrzebowanie w ciągu doby, gdzie fotowoltaika zaspokaja potrzeby w dzień, a elektrownia wodna i biogazownia w nocy. W planach jest również magazynowanie nadmiaru energii.

Przyszłość energetyczna

Gmina Skawina pośredniczy w naborze wniosków do realizowanego przez NFOŚiGW programu Moje Ciepło, którego celem jest wsparcie zakupu i montażu pomp ciepła dla nowych budynków jednorodzinnych, co przyczyni się do ograniczenia niskiej emisji powstającej w wyniku ogrzewania nieefektywnymi źródłami ciepła wykorzystującymi paliwa kopalne.

Beneficjenci otrzymują dotacje w wysokości 30-45 proc. kosztów kwalifikowanych inwestycji polegających na zakupie i montażu powietrznych i gruntowych pomp ciepła do ogrzewania lub ogrzewania i ciepłej wody użytkowej.