W 1958 roku podczas prac archeologicznych prowadzonych w rejonie szkoły w Skawinie odkryto fragmenty murów datowane na XIV wiek. Według Jana Długosza, król Kazimierz Wielki wzniósł w pobliżu miasta murowany zamek. Przypuszcza się, że miał kształt czworoboku z graniastą wieżą i domem mieszkalnym. Prawdopodobnie pod koniec XVII wieku był już w ruinie, a następnie został rozebrany. Jednak nie wszystkie obiekty historyczne w okolicach Skawiny spotkał tak okrutny los. Pokazujemy miejsca, które warto odwiedzić!
Królewskie miasto Skawina ma swoje zabytki, wśród których na uwagę zasługują rynek, ratusz, kościół pw. Apostołów Judy i Szymona Tadeusza, mały kościółek pw. Ofiarowania Najświętszej Marii Panny, pałacyk Sokół, Park Miejski im. Józefa Piłsudskiego z błoniami i starorzeczem Skawinki czy Dwór Ludwikowskich. Wystarczy wyjechać niedaleko za miasto, aby natknąć się na kolejne imponujące zabytki.
Historia regionu
Skawina położona zaledwie 18 km od centrum Krakowa otrzymała prawa miejskie w 1364 roku od króla Kazimierza III Wielkiego, który ufundował kościół parafialny i szkołę oraz zbudował mały zamek w środku gęstego lasu, obecnego parku miejskiego zwanego Kazimierzowskim. Jeszcze za życia króla Kazimierza wybudowano mury obronne wokół miasta.
Dzięki nadanym przez króla przywilejom miasto dynamicznie rozwijało się, słynąc ze świetnych wyrobów rzemieślniczych i jarmarków, na które przybywała okoliczna ludność. W tym czasie rzeka Skawinka wyznaczała granicę państwa polskiego. Przez teren miasta przebiegał ważny szlak solny z Wieliczki, który łączył się z Drogą Królewską.
Lokalne ciekawostki
W roku 1532 Skawina otrzymała prawo organizacji trzech jarmarków oraz cotygodniowych targów. Pod koniec XVI wieku miała 1,5 tys. mieszkańców, czyli więcej niż Warszawa (Kraków liczył wtedy ok. 15 tys. mieszkańców). Okres dobrobytu zakończył się w połowie XVII wieku w czasach zarazy. W ciągu dwóch lat wymarła wtedy połowa ludności miasta. W roku 1665 w czasie potopu szwedzkiego liczba mieszkańców spadła do 360.
W 1772 roku Skawina znalazła się w Galicji w zaborze austriackim. Cesarz Franciszek II potwierdził granice miasta, przyznał mu własne sądownictwo, prawo produkcji i sprzedaży trunków, cztery jarmarki rocznie oraz własny herb, w którym na pierwszy plan wysuwa się litera S pod złotą koroną, opleciona wokół miecza z ostrzem skierowanym w dół. Miasto stopniowo podupadało, a ślady dawnej świetności symbolizowały resztki murów obronnych i zamku.
Na przełomie XIX i XX wieku Skawina zaczęła odzyskiwać dawny blask. W latach 1884-86 powstała linia kolejowa, a wraz z tym nastąpił prawdziwy industrialny boom inwestycyjny. Powstają wtedy browar, rafineria nafty, Pierwsza Galicyjska Fabryka Wyrobów Kamionkowych i Szamotowych oraz Fabryka Środków Kawowych Henryka Francka i Synów. Te dwa ostatnie zakłady przemysłowe funkcjonują do dziś.
Zamki w okolicy
Niespełna 20 km dzieli Skawinę od gotyckiego zamku w Wieliczce. Jego budowę rozpoczęto pod koniec XIII wieku z inicjatywy księcia Henryka IV Prawego. Najstarsza część budowli pochodzi z przełomu XIII i XIV wieku. Obiekt pełnił głównie funkcję reprezentacyjną związaną z działalnością żupy. Znacząca rozbudowa zamku przypadła na czasy panowania Kazimierza Wielkiego na przełomie XIV i XV wieku. W 1945 roku kompleks został poważnie uszkodzony w wyniku bombardowania. Po wojnie zamek odbudowano i przekształcono w muzeum.
W XIV wieku z inicjatywy Kazimierza Wielkiego na granicy między Ziemią Krakowską a Księstwem Oświęcimskim wzniesiono zamek w Lanckoronie w kształcie prostokąta z wewnętrznym dziedzińcem oraz dwiema czworobocznymi wieżami. W XVIII wieku dobudowano bastiony armatnie w narożach oraz most zwodzony. W XIX wieku zamek został wysadzony w powietrze i rozebrany. Dziś można oglądać ruiny. Ze Skawiny można tam wybrać się na jednodniowe wycieczki.
Zaledwie 40 minut zajmie nam dojazd z Skawiny na zamek królewski w Dobczycach, zbudowany w połowie XIV wieku za panowania Kazimierza Wielkiego nad stromym urwiskiem. Silne ufortyfikowany, na przełomie XVI i XVII wieku został przebudowany na renesansową rezydencję. Zniszczony w czasie III Wojny Północnej w 1702 roku. Na początku XX wieku odbudowany. W 1963 roku powstało na zamku muzeum regionalne.
Krajobrazy i przyroda
Niedaleko Skawiny znajdują się parki krajobrazowe. Bielańsko-tyniecki jest jednym z najmniejszych parków w Małopolsce, rozciąga się pomiędzy Krakowem, Skawiną
a Czernichowem. Jego położenie ułatwia poznawanie walorów przyrodniczych i kulturowo-historycznych takich miejsc, jak Las Wolski, Salwator czy Tyniec. Nazwa parku związana jest z położeniem w dwóch historycznych obszarach, gdzie zlokalizowane są klasztory Kamedułów na Bielanach oraz Benedyktynów w Tyńcu.
Malownicze trasy Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego przyciągają wielu turystów, rowerzystów oraz biegaczy. Teren o niezwykłych walorach przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych rozciąga się równoleżnikowo pomiędzy Krakowem na wschodzie i Chrzanowem na zachodzie. Odpoczynek na łonie przyrody można łączyć z widokami średniowiecznych zamków. Jeśli cenisz krajobraz z zabytkami kultury na terenach leśnych, rodzinna wyprawa będzie z pewnością udana.
Na piknik poza miastem zaprasza Las Bronaczowa na Pogórzu Wielickim. Ten popularny teren rekreacyjny zachwyca bogactwem flory i fauny. Idealne miejsce na wycieczki piesze, gdzie można podziwiać dzikie zwierzęta oraz cieszyć się spokojem otaczającej przyrody. W lesie znajdują się liczne ścieżki edukacyjne, które pozwalają na poznawanie lokalnej przyrody. Stąd do Skawiny jest ok. 10 km (przez Zakopiankę więcej).
